Centrum Wielokulturowości „Dom na Skrzyżowaniu” im. siostry Marii Elizy Patory w Nowej Sobótce
Dlaczego „Dom na Skrzyżowaniu”?
Bo drogi są szlakami przemierzanymi przez ludzi różnych kultur, tradycji, języków i religii. Kiedy podróżujący są zmęczeni, bądź kiedy czują jakieś zagrożenie, albo kiedy – po prostu – potrzebują bliskości innych ludzi, to wypatrują schronienia. Domu, którego gospodarze przyjmą ich szanując to, kim są i nie pytając dlaczego są właśnie tacy. Oni zaś, podróżujący, w podzięce za gościnę opowiedzą o sobie i o tym, dla jakich powodów znaleźli się akurat w tym miejscu. Gdzie? Ano, w domu na skrzyżowaniu…
Taki jest też pomysł grona entuzjastów, którzy usiłują stworzyć „Dom na Skrzyżowaniu”. Istotą tego zamiaru jest opowiedzenie współczesnym historii tych, którzy niegdyś mieszkali w tej okolicy, którzy przechodzili drogami (faktycznie i symbolicznie) krzyżującymi się opodal Nowej Sobótki. Bo ci, co niegdyś byli część lokalnej społeczności, którzy zostawili swój ślad w tutejszej tradycji i dziejach, warci są przypomnienia. Zasługują na uwagę, bo oni są także stąd.
„Dom na Skrzyżowaniu” ma służyć i współczesnym, i tym, którzy przeminęli, ale trwają w pamięci zbiorowej. W sensie fizycznym takim miejscem miałby być liczący ponad wiek dom parafialny będący niegdyś centrum życia sobótkowskiej wspólnoty mariawitów. Jednak wymaga on wielu prac adaptacyjnych. Jeśli zachciałabyś wesprzeć wysiłek służący utworzeniu „Domu na Skrzyżowaniu”, to – jako pomysłodawcy – będziemy wdzięczni za okazanie w każdej formie swej życzliwości.
Historia domu parafialnego
Dom parafialny (plebania) w Nowej Sobótce wybudowany został w 1907 roku na potrzeby nowo powstałej parafii mariawitów. Urządzono w nim ochronkę, szkołę, warsztaty przysposobienia zawodowego dla dziewcząt i tkalnię. Powstały także obok zabudowania gospodarcze oraz sklep. Jednocześnie był to klasztor Zgromadzenia Sióstr Mariawitek, które prowadziły w nim działalność oświatową, charytatywną i społeczną. W okresie II wojny światowej siostry zajmowały się opieką nad sierotami, urządziły w budynku internat dla
dziewcząt. W późniejszym czasie mieścił się w nim przytułek dla chorych i starców.
Pomoc świadczona w sobótkowskim domu parafialnym zawsze była skierowana do wszystkich ludzi bez względu na wyznanie, narodowość, stan społeczny i materialny oraz światopogląd. W latach 80. XX wieku siostry opuściły budynek, który przejął funkcję plebanii. Od 1909 roku aż do dnia dzisiejszego swoją siedzibę ma w nim parafialna Orkiestra Dęta.
W 2015 roku, z powodu złych warunków technicznych, zagrażających bezpieczeństwu mieszkańców, zdecydowano o przeniesieniu mieszkania dla proboszcza i jego rodziny do pomieszczenia znajdującego się z tyłu kościoła.
Architektura budynku
Budynek został wzniesiony w stylu neogotyckim z czerwonej cegły na planie prostokąta z sienią na osi, na przestrzał. Dwutraktowy z silnie wysuniętym ryzalitem gankowo-balkonowym od frontu. Dom posiada trzy kondygnacje i strych oraz miejscowe podpiwniczenie w jednym z pomieszczeń. Budynek kryty dachem czterospadowym. W dachu elewacji bocznej po dwie facjaty. W elewacji ogrodowej i frontowej jedna. Facjaty kryte daszkami dwuspadowymi, z wyciętymi ząbkami w okapie.
Obiekt został wpisany do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Łódzkiego, decyzja nr 310/52 z dnia 21 maja 1984 roku wraz z neogotyckim kościołem parafialnym pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty i św. Rocha Wyznawcy. Plebania należy do zachowanego historycznego założenia w skład którego wchodzą obiekty architektury: kościół wokół którego znajduje się cenny starodrzew; plebania, a na jej siedlisku ślady sadu, ogrodu, budynków gospodarczych, warsztatów; tereny zielone dawnego sadu i ogrodu klasztornego z fragmentami małej architektury i studia; cmentarz grzebalny.
Projekt „Domu na skrzyżowaniu im. siostry Marii Elizy Patory”
W zabytkowym domu parafialnym (plebani) planowane jest stworzenie jednostki kulturalno – społecznej o zasięgu lokalnym i ogólnopolskim, ze szczególnym uwzględnieniem działalności kulturalnej, społecznej, socjalizacyjnej i historycznej na terenie województwa łódzkiego, powiatu łęczyckiego, gminy Grabów i samorządów sąsiednich. Robocza nazwa projektu związana jest z charakterem miejsca, i nosi nazwę „Dom na skrzyżowaniu im. siostry Marii Elizy Patory”, bowiem chodzi o stworzenie miejsca, które będzie przyjazne dla osób o zróżnicowanym światopoglądzie, chcących pogłębić i rozwinąć więzi socjalne z lokalną społecznością, jak i brać udział w zajęciach, warsztatach, spotkaniach, prelekcjach, wykładach z dziedzin historii, filozofii, nauk społecznych, religii, samorozwoju i wielu innych, mogących znacząco wpłynąć na jakość życia lokalnego i sposób postrzegania relacji między mieszkańcami sąsiednich wsi, miasteczek i gmin wchodzących w skład województwa.
Celem działalności „Domu na skrzyżowaniu”, jest w szczególności:
– Ugruntowanie w społeczności tożsamości lokalnej
– Działalność kulturalna
– Działalność społeczna, w tym możliwość wykorzystania powierzchni lokalowej na cele organizacji spotkań społeczności lokalnej w celu zacieśnienia więzi społecznych
– Wykorzystanie sal na cele publiczne, w tym organizacje wydarzeń lokalnych
– Osadzenie wiedzy historycznej i ugruntowanie bogatego spadku kulturowego po wcześniejszych pokoleniach, w tym w zakresie wzajemnego szacunku religii i wyznań,
– Stworzenie zaplecza muzealnego i warsztatowego dla celów edukacji historycznej
– Zorganizowanie warsztatów, spotkań, wykładów, spotkań ze znanymi postaciami świata kultury i nauki, a także z dziedzin samorozwoju, co znacząco poprawi jakość życia mieszkańców
– Działalność kulturalna w zakresie promocji regionu
– Stworzenie zaplecza noclegowo – wypoczynkowego
– Warsztaty pracy twórczej, w tym „Męska Szopa” i „Koło Gospodyń Wiejskich”
– Zajęcia z zakresu zdrowego odżywiania i dbania o zdrowie
Perspektywy
Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce udostępnia zabytkową plebanię na cel społeczny – szeroko rozumianą placówkę kultury: Centrum Wielokulturowości „Dom na skrzyżowaniu” im. siostry Marii Elizy Patory. Będzie to miejsce dialogu i spotkań ekumenicznych oraz działalności kulturalnej, społecznej, turystycznej, w skład którego wchodzić będą: pracownia artystyczna i warsztatowa, biblioteka z czytelnią, izba muzealno-wystawiennicza, sala konferencyjna wraz z zapleczem noclegowym. Remont plebanii stworzy bazę, w której reaktywowana zostanie ponad stuletnia działalność parafii mariawitów na rzecz społeczeństwa. W pamięci okolicznej ludności i ludzi stąd pochodzących była i jest świadomość ogromnej wartości i wyników tej pracy.
Będzie to druga placówka kultury w Gminie Grabów. Sobótka wielokrotnie zmieniała przynależność administracyjną co spowodowało odroczenia także w ochronie zabytków. W przeszłości i obecnie okolice Nowej Sobótki znajdowały się na granicach różnych wpływów. Mieszkali tutaj ludzie wielu narodowości, języków, kultur, religii i wyznań; tworzący wielokulturowość kultury materialnej i niematerialnej. Jest ona czytelna w obu wymiarach od czasów współczesnych i stanowi dużą wartość dla wielokulturowego dziedzictwa Województwa Łódzkiego.
W wieloletniej perspektywie celem Parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce i Gminy Grabów jest rewitalizacja całego założenia ze względu na potencjał w nim zawarty: ekologiczne środowisko, bliskość metropolii, wartość historycznego założenia, duże walory zabytków architektury, tradycje ponad stuletniej działalności społeczno-kulturalnej. Atutem Nowej Sobótki jest jej położenie: na skrzyżowaniu dróg, styku trzech powiatów (łęczyckiego, kutnowskiego i kolskiego) i dwóch województw (łódzkiego i wielkopolskiego).
Wierni Kościoła Starokatolickiego Mariawitów przynależący do parafii w Nowej Sobótce to wspólnota wiernych, która mieszka na dużym terenie woj. łódzkiego, częściowo wielkopolskiego od Ozorkowa, poprzez Łęczycę, Grabów, Daszynę, Kutno, Krośniewice, Kłodawę i Koło oraz w wielu miejscowościach na tym terenie.
Zgodnie z dokumentacjami technicznymi i konserwatorskimi stan zachowania zabytkowej plebanii jest nie tylko zły zarówno pod względem estetyczno-konserwatorskim jaki i budowlano-konstrukcyjnym.
W 2016 roku parafia rozpoczęła staranie o pozyskanie środków na cele remontu zabytkowej plebanii. W pierwszym etapie potrzebne były środki na dokumentację i kosztorys. Fundusze na ten cel w wysokości 50 000 PLN zostały przyznane przez Wójta i Radę Gminy Grabów w 2017 roku. Na zlecenie parafii została wykonana dokumentacja techniczna i kosztorys. Niewielka liczebnie parafia nie jest w stanie sfinansować w całości remontu i konserwacji tego zabytku ważnego dla kultury materialnej i niematerialnej wielokulturowej tradycji Województwa Łódzkiego.
Bardzo prosimy o pomoc w realizacji projektu:
Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce
Bank Spółdzielczy w Grabowie
IBAN: 11 8539 0001 0000 1111 2002 0030
Z dopiskiem: ofiara na cele kultu religijnego – remont domu parafialnego
Pismo Dom na skrzyżowaniu
Zdjęcia wykonał Mariusz Zieliński z Kutna.
The Old Catholic Mariavite Church parish in Nowa Sobótka (n. Łódź, Poland) is collecting funds for the renovation of the dilapidated parish Home in order to transform it into a cultural-social centre – Centrum Wielokulturowości „Dom na Skrzyżowaniu” im. siostry Marii Elizy Patory.
The Home was built in 1907 for the newly formed parish. It was transformed into a social care home, vocational school and boarding school for girls and a weaving plant managed by mariavites nuns. During the 1980s, the nuns abandoned the building, which became a presbytery. In 2015, due to poor technical condition that was hazardous to the safety of residents, a decision was made to change the living space of the parish priest. Currently, funds are being collected for the renovation of this building, which is to become a Culture Centre. This will be a place of dialogue and ecumenical meetings, as well as of cultural, social and tourist activity. Its walls will feature an artists’ workshop, a library with a reading room, a museum-exhibition chamber and a conference hall together with accommodation facilities.
Donations shall be paid into the bank account: Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce; Bank Spółdzielczy w Grabowie. IBAN: 11 8539 0001 0000 1111 2002 0030. Intent: ofiara na cele kultu religijnego – remont domu parafialnego.