Święty Mateusz należał do grona Dwunastu Apostołów i napisał jedną z czterech Ewangelii. Jego imię oznacza „dar Jahwe”, i to właśnie nim posługuje się Ewangelista opisując samego siebie. Autorzy pozostałych Ewangelii określają go imieniem Lewi. Z pewnością Pan Jezus powołując Lewiego nadał mu imię Mateusz, mając na względzie wielki dar, jakim Bóg go obdarzył.

Mateusz pochodził z Kafarnaum w Galilei, był synem Alfeusza i zajmował się pobieraniem opłat i podatków, był więc urzędnikiem celnym. Piastował bardzo ważną funkcję w swoim mieście, które leżało na styku ważnych szlaków handlowych przy jeziorze Genezaret.

Poborcy podatkowi uważani byli przez Żydów za wielkich grzeszników, ponieważ ściągali opłaty na rzecz okupantów – Rzymian i najczęściej wykonywali swoją pracę niesprawiedliwie oraz wyzyskiwali najuboższych. Chociaż celnicy tak często nazywani są w Ewangelii grzesznikami to jednak Zbawiciel odnosił się do nich bardzo serdecznie. Zachęcał ich jedynie do uczciwości i umiaru. Uczeni Żydowscy zarzucali Panu Jezusowi, że odwiedza celników a nawet z nimi jada.

Mateusz w swojej Ewangelii opowiada o własnym nawróceniu, które się dokonało po spotkaniu Jezusa. Zbawiciel rzekł do niego „Pójdź za mną”, a on wstał i poszedł za Nim, po czym, zaprosił Go wraz z uczniami do swego domu. Na specjalnie przygotowanej uczcie przybyło wielu przyjaciół Mateusza, w tym celnicy i inni ludzie uważani przez uczonych żydowskich za grzeszników. W czasie biesiady zgorszeni faryzeusze zarzucili Panu Jezusowi, że nie przestrzega prawa żydowskiego i jada z grzesznikami. Na co On odpowiedział im przepięknymi słowami: „Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają. Idźcie i starajcie się zrozumieć, co znaczy: Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary. Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników” .

Mateusz wiernie kroczył za Chrystusem notując w duszy najpiękniejsze Jego nauki: Kazanie na Górze, liczne przypowieści oraz ostatnie słowa przed Wniebowstąpieniem: „Oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata”.

Po Zesłaniu Ducha Świętego, Mateusz pozostał przez jakiś czas w Palestynie, gdzie głosił Dobrą Nowinę wśród nawróconych z judaizmu. To właśnie dla nich napisał Ewangelię, w której odnosił liczne proroctwa i zapowiedzi Starego Testamentu do Pana Jezusa i ukazywał, że jest On od dawna wyczekiwanym Mesjaszem. Ewangelia według świętego Mateusza została początkowo napisana w języku hebrajskim (językiem liturgicznym i urzędowym) lub aramejskim (językiem ludowym) i z czasem przetłumaczono ją na język grecki. Zawiera w sobie liczne słowa Jezusa zapisane w Jego rodzimym języku. Tylko w tej Ewangelii możemy znaleźć opis pokłonu Trzech Króli, zamordowania niewinnych dzieci Betlejemskich – Świętych Młodzianków przez Heroda czy ucieczki Świętej Rodziny do Egiptu.

W późniejszym czasie Apostoł Mateusz udał się z misją do pogan. Najprawdopodobniej głosił Ewangelię w Etiopii, gdzie został ścięty mieczem i umarł śmiercią męczeńską.  Relikwie świętego znajdują się w Salerno we Włoszech a święto liturgiczne ku jego czci obchodzimy 21 września.

Podobnie jak u pozostałych Ewangelistów, Mateusz także ma swój symbol zaczerpnięty z wizji Ezechiela Proroka i Apokalipsy św. Jana i jest nim człowiek, względnie anioł. Mateuszowi przypisuje się symbol człowieka, ponieważ rozpoczyna on swoją Ewangelię od obszernego opisu narodzenia naszego Zbawiciela i dokładnej Jego genealogii. Z kolei anioł nawiązuje do pojawienia się anioła świętemu Józefowi we śnie, co zapisane jest w pierwszym rozdziale Ewangelii św. Mateusza. Na obrazach najczęściej przedstawiany jest z księgą Ewangelii, mieczem lub halabardą, którą miał być zamordowany oraz sakiewką lub mieszkiem na pieniądze pobierane jako cło.